Odstawianie smoczka: jak ułatwić dziecku pożegnanie się z nim?

Dla wielu maluszków smoczek jest nierozłącznym kompanem – pozwala im oswoić się z nieznanym otoczeniem, pociesza po wywróceniu się lub pomaga zasnąć.

Powodem tego jest wrodzony odruch ssania, który szczególnie nasila się w pierwszych miesiącach życia. Jednak w ciągu pierwszych kilku potrzeba ta ustępuje i zwykle zanika pod koniec trzeciego roku życia.

Pomimo słabnącej potrzeby, w większości przypadków konieczne jest odzwyczajenie dziecka od smoczka. Podczas wielu miesięcy korzystania z niego, stało się to nawykiem. Na szczęście obecnie istnieje wiele sposobów –od odwiedzin wróżek po imprezy pożegnalne, dzięki którym pożegnanie ze smoczkiem i smutkiem z tym związanym przebiega łatwiej i spokojniej dla wszystkich.

Odstawienie smoczka bywa niełatwe. © belchonock, iStock

Dobre powody: odstawienie od smoczka na rzecz prostych zębów

Nawet jeśli ssanie jest dla dzieci czymś naturalnym, dla dobra ich zębów lepiej jest odpowiednio wcześnie odzwyczaić je od smoczka. W zależności od tego, jak długo i intensywnie jest on używany, jego stosowanie może prowadzić do nieprawidłowego ustawienia zębów. Dlatego warto również stopniowo odzwyczajać dziecko od smoczka, np. dając mu go tylko wieczorem do spania. Każde skrócenie czasu korzystania ze smoczka znacznie zmniejszy stopień ewentualnego nieprawidłowego ustawienia zębów.

Szczególnie powszechne są dwa problemy: tak zwany zgryz otwarty oraz wady zgryzu zębów stałych. W przypadku zgryzu otwartego siekacze w górnej i dolnej szczęce przesuwają się w bok, aby zrobić miejsce dla smoczka. Ta nieprawdiłowość może prowadzić do złego ułożenia szczęk, co z kolei może skutkować problemami z połykaniem. Podczas gdy zęby mleczne same wracają do zamierzonej pozycji w ciągu około sześciu miesięcy po odstawieniu smoczka, problem z zębami stałymi wymaga aktywnego leczenia – zazwyczaj prowadzonego przez ortodontę.

Logopedzi i terapeuci mowy również wielokrotnie podkreślają, że zbyt późne odstawienie smoczka może mieć negatywny wpływ na rozwój mowy. W szczególności głoski „s” i „z” – sprawiają wówczas trudności, prowadząc do zaburzeń mowy, takich jak seplenienie. Jednak również w tym przypadku im wcześniej nastąpi skrócenie czasu korzystania ze smoczka i rozpoczęcie odzwyczajania od niego dziecka, tym lepiej. Dzieje się tak, ponieważ sybilanty są jednymi z najbardziej skomplikowanych dźwięków do opanowania i dlatego często ćwiczy się je i doskonali u dzieci dopiero po ukończeniu trzeciego roku życia.

Odpowiedni moment: kiedy zacząć odzwyczajać dziecko od smoczka?

Stowarzyszenie Zawodowych Pediatrów zaleca odzwyczajanie od smoczka po siódmym miesiącu życia, ponieważ odruch ssania zwykle słabnie w tej fazie rozwoju i pojawia się większa potrzeba żucia. Oczywiście powyższa zasada nie odnosi się w równym stopniu do wszystkich dzieci – niektóre z nich mają większą potrzebę ssania i w konsekwencji potrzebują smoczka.
Natomiast zalecany przez stowarzyszenia zawodowe wiek od siedmiu miesięcy do około jednego roku to w większości przypadków dobry czas na rozpoczęcie procesu odzwyczajania dzieci od smoczka. Jeśli chcesz łagodnie zacząć jego odstawianie, warto najpierw samemu wprowadzić zmiany: przestań podawać dziecku smoczek w codziennych, bezstresowych sytuacjach, aby jego ssanie nie weszło mu w nawyk.

Większość ekspertów radzi, aby najpóźniej między drugim a trzecim rokiem życia pomóc dziecku na dobre zrezygnować ze smoczka. Trzecie urodziny są dla rodziców dobrym momentem na odzwyczajenie.

Największym wyzwaniem podczas odzwyczajania od smoczka jest jednak zadbanie o to, by dziecko nie przestawiło się na ssanie kciuka. Oczywiście może to również prowadzić do nieprawidłowego ustawienia zębów i problemów logopedycznych, ale odzwyczajanie dziecka od ssania kciuka jest znacznie trudniejsze niż odzwyczajanie od smoczka.

Łagodne rozstanie: dzięki tym wskazówkom będzie ono znacznie łatwiejsze

Tak, są tacy rodzice, których dzieci od samego początku nie tolerują smoczka lub wcześnie z niego rezygnują. Jest to jednak raczej wyjątek niż reguła. W pozostałych przypadkach ważne jest, aby jednak cała rodzina znalazła najlepszy sposób na odstawienie smoczka.

Przede wszystkim warto zapobiegawczo nie używać smoczka zbyt często. Jeśli wypróbujesz różne sposoby uspokajania dziecka od samego początku i zachowasz smoczek jako ostateczne rozwiązanie, skorzystasz na tym również w późniejszym czasie. Jeśli z czasem upewnisz się, że smoczek nie jest już stale używany, a jedynie służy dziecku np. do zasypiania, odzwyczajanie dziecka od smoczka będzie łatwiejsze. Jednak stopniowe odstawianie powinno zawsze odbywać się przy udziale dziecka. Im bardziej jest ono bezpośrednio zaangażowane w ten proces, tym łatwiej będzie mu się z nim pożegnać.

Bez względu na to, jak dobrze przygotujesz się do odzwyczajania dziecka od ssania smoczka, będzie to dla Ciebie nie lada wyzwaniem. Dlatego wskazane jest, aby znaleźć odpowiedni moment, w którym będziesz w stanie uzbroić się w duże pokłady cierpliwości, aby dobrze poradzić sobie z pierwszymi burzliwymi dniami bolesnego odstawiania.

Żegnaj, smoczku! – rytuały mogą się przydać

Przełamywanie nawyków nie jest łatwe. Istnieje kilka rytuałów odzwyczajania dzieci od smoczków, które mogą ułatwić ten proces Tobie i Twojemu dziecku. Należą do nich na przykład:

smoczkowa wróżka: podobnie jak dobrze znana wróżka zębuszka, nocą zabiera smoczek i zostawia drobny upominek w ramach podziękowania
smoczkowe drzewko: tradycja ta pochodzi z Danii i funkcjonuje tam od lat 20. ubiegłego wieku. W tym pożegnalnym rytuale maluchy uroczyście wieszają swojego smoczka na smoczkowym drzewku, które znajduje się w publicznie dostępnym miejscu. Od tej pory drzewo to będzie opiekować się ukochanym smoczkiem – a jeśli dziecko za nim zatęskni, może je odwiedzić. Ponieważ pomysł ten staje się coraz bardziej popularny również w Niemczech, drzewka te można coraz częściej spotkać również tutaj. Dokładne lokalizacje można łatwo znaleźć w Internecie
pediatrzy i dentyści: ponieważ mają na uwadze zdrowie maluchów, często chętnie oferują pomoc w odzwyczajaniu ich od smoczków. W takim przypadku smoczek jest oddawany podczas wizyty u lekarza i bezpiecznie przechowywany w szufladzie. W zamian dziecko otrzymuje prezent. Oczywiście ważne jest, aby wcześniej uzgodnić takie rozwiązanie z lekarzem
podarowanie smoczka w prezencie: jeśli na przykład ktoś z grona przyjaciół ma noworodka, Twoje dziecko może podarować mu swój smoczek. Takie symboliczne przekazanie pomaga dziecku rozstać się ze smoczkiem, ponieważ wie ono, że znajduje się on w dobrych rękach
pożegnalna impreza smoczka: jeśli odstawienie smoczka jest szczególnie trudne, pomocna może być mała uroczystość w rodzinnym gronie, podczas której dziecko oficjalnie pożegna się ze smoczkiem
wakacje: nowe otoczenie i wiele wspaniałych doznań mogą szybko odwieść malucha od domagania się smoczka. Podczas urlopu także rodzice częściej niż zwykle wykazują się niezbędnym w tej sytuacji opanowaniem. Po powrocie z wakacji dziecko zwykle zapomina o smoczku. Przed podróżą ważne jest jednak, aby pozbyć się wszystkich smoczków z mieszkania
alternatywa: gdy pojawią się pierwsze zęby, nadarza się praktyczna okazja odzwyczajenia dziecka od smoczka. Zamiast niego możesz podawać dziecku gryzak, aby stymulować odruch żucia

historyjki: czytanie na głos przynosi dzieciom wiele korzyści. Gdy historyjka obrazkowa opowiada o odstawianiu smoczka, dziecko zaczyna interesować się tematem i uczy się, jak to może wyglądać w praktyce. Dowiaduje się wtedy też, że pożegnanie ze smoczkiem jest dla wielu dzieci trudnym doświadczeniem.

Brak opatentowanych metod: zdecyduj się na rozwiązanie, które najlepiej pasuje do Twojej rodziny

Każde dziecko ma własne tempo rozwoju i własne potrzeby. Rodzice muszą wykazać się tutaj wrażliwością, ponieważ dla niektórych dzieci rezygnacja ze smoczka jest bardzo poważnym wydarzeniem. Regularne zachęcanie i chwalenie dziecka może sprawić, że proces ten będzie łatwiejszy i nieco spokojniejszy dla wszystkich.

Radykalne kroki stosowane w przeszłości, takie jak przekłuwanie lub przecinanie smoczka, aby nie nadawał się do użytku, wcale nie są pomocne. To samo dotyczy potajemnego wyrzucania lub ukrywania smoczka. Wszelkie tego typu sposoby, które często podsuwają babcie i ciocie, nie angażują dziecka w cały proces. Skoro smoczek był dla dziecka wiernym towarzyszem i pocieszycielem w minionych miesiącach życia, zdecydowanie należy mu zapewnić godne pożegnanie.

Czy będzie to smoczkowa wróżka, czy wielka uroczystość – dzięki rytuałowi maluchom łatwiej będzie rozstać się ze smoczkiem. Dlatego rodzice powinni zawsze starać się wykazywać się cierpliwością i empatią oraz uważnie obserwować, jakiego wsparcia potrzebuje ich dziecko.