Kąpanie niemowlęcia
Dla wielu rodziców kąpiel dziecka jest ekscytującym doświadczeniem – zwłaszcza, gdy zamierzają wykąpać noworodka po raz pierwszy.
Robiąc to dobrze, tworzysz dobry grunt pod zabawę i radość z kąpieli. Dzięki temu nauczysz dziecko, że dbanie o higienę osobistą jest czymś przyjemnym i sposobem na jego uspokojenie. Tutaj dowiesz się, kiedy możesz zacząć kąpać dziecko i jak często to robić. Podpowiadamy, czy dziecko trzeba kąpać w wanience, czy też można w wannie lub pod prysznicem, jakich produktów i akcesoriów używać do kąpieli i pielęgnacji skóry. Wyjaśniamy też, jak powinna być zaprojektowana wanna i sama łazienka, aby nic nie przeszkadzało w czerpaniu radości z kąpieli.
Większość dzieci uwielbia kąpiele. Często są po niej głodne i zmęczone © Gillian Vann, Stocksy
Większość dzieci uwielbia kąpiele. Często są po niej głodne i zmęczone © Gillian Vann, Stocksy
Kąpanie niemowląt i noworodków: od kiedy, jak długo i jak często?
Kiedy można zacząć kąpać dziecko?
Aby ustalić najlepszy czas na pierwszą kąpiel, należy kierować się prostą zasadą – zaczekać do momentu wygojenia się pępka. Dziecko można wykąpać dopiero wtedy, gdy pępowina odpadnie, a sam pępek będzie zagojony i suchy.
Jak często kąpać dziecko?
Zasadniczo 1–2 razy w tygodniu, można to robić częściej, ale wszystko zależy od skóry niemowlęcia. Obecnie jednak tę rygorystyczną zasadę uważa się za nieco przestarzałą, a częstotliwość powinna być uzależniona od potrzeb dziecka. Wiele dzieci ma bardzo wrażliwą skórę, która szybko się wysusza, dlatego nie powinny być one kąpane zbyt często. Inne dzieci są mniej wrażliwe i mogą być kąpane częściej. Niektórzy rodzice doceniają uspokajające działanie ciepłej wody – dla nich kąpiel jest częścią wieczornego rytuału i ma ustalony schemat. Takie rozwiązanie pomaga złagodzić napady płaczu i umożliwia dziecku spokojne zasypianie. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy dziecko nie ma żadnych problemów skórnych, którym ciepła woda nie sprzyja. Co więcej, takie kąpiele, choć regularne, są dość krótkie.
Jak długo można kąpać dziecko?
Noworodki nie powinny być kąpane dłużej niż 5 minut. Wraz z rozwojem dziecka, może ono przebywać w ciepłej wodzie coraz dłużej. W każdym miesiącu życia dziecka można wydłużyć czas kąpieli o dodatkowe 5 minut, aż do osiągnięcia maksymalnego czasu wynoszącego pół godziny. Należy jednak przerwać kąpiel, jeśli woda zacznie się robić zbyt zimna i zawsze zwracać uwagę na to, jak czuje się niemowlę i jak wygląda skóra na jego dłoniach i stopach – dzięki temu nie przegapisz odpowiedniego momentu na zakończenie kąpieli.
Jaka temperatura?
Temperatura ciała: temperatura wody powinna wynosić od 37 do 38 stopni Celsjusza.
Co stosować do kąpania dziecka?
Do kąpania noworodków wystarczy ciepła woda. W przypadku dzieci z suchą skórą do wody można dodać kilka kropli oliwy z oliwek lub oliwki dla niemowląt. Nie ma potrzeby stosowania mydeł, szamponów itp. Jeśli skóra dziecka po kąpieli jest bardzo sucha, zamiast oliwki należy użyć bardzo łagodnego, szybko wchłanianego przez skórę balsamu. Używaj wyłącznie produktów pielęgnacyjnych przeznaczonych dla dzieci o wrażliwej skórze – im mniej substancji zapachowych, silikonów, konserwantów itp. zawierają, tym lepiej. Jeśli Twoje dziecko ma włosy, które wymagają umycia, użyj specjalnegoszamponu dla dzieci, który nie szczypie w oczy. Mycie włosów raz w tygodniu jest w zupełności wystarczające. Niezbędnym może okazać się również termometr do kąpieli, którym możesz od czasu do czasu sprawdzać, czy woda jest nadal wystarczająco ciepła. Pamiętaj jednak, by nie puszczać ciepłej lub zimnej wody, gdy dziecko jest już w wanience, bo istnieje wówczas ryzyko poparzenia lub wyziębienia!
W wielu rodzinach obowiązek kąpania dziecka przejmują ojcowie. Dzięki temu mogą oni cieszyć się regularnym i bliskim kontaktem z dzieckiem i wzmacniać łączącą ich więź.
Akcesoria do kąpieli i szampony
Przybory do kąpania niemowląt – od minimalistycznych do wyszukanych
Przede wszystkim potrzebna będzie oczywiście wanienka dla niemowląt, wiaderko do kąpieli lub po prostu miska do mycia. Zwróć uwagę, że prawidłowo wykonane wanienki dla niemowląt posiadają niewielką wypukłość na dnie, która zapewnia stabilną pozycję dziecka. Niektóre wanienki mają jednak tak małe rozmiary, że można z nich korzystać tylko przez pierwsze kilka tygodni. Bardziej praktycznym rozwiązaniem są wanienki dwustronne – jedna strona jest węższa i przeznaczona dla niemowląt, a po przeciwnej stronie przewidziano miejsce dla małych dzieci. Aby zapobiec zsuwaniu dziecka, zamiast wypukłości zastosowano matę antypoślizgową. Oprócz wanienek wolnostojących można również użyć tzw. wkładki do wanny, którą można po prostu przymocować w dużej wannie, zwłaszcza jeśli dziecko lubi się pluskać i chlapać. Rozwiązanie minimalistyczne – jeśli tylko pozwala na to aranżacja mieszkania, w pierwszych miesiącach życia można równie dobrze kąpać dziecko w umywalce. Takie rozwiązanie zapewnia większą wygodę dla rodziców. Dopilnuj, aby dziecko nie mogło dosięgnąć kranu!
Produkty do kąpieli dla niemowląt
Wiaderko do kąpieli to specjalnie stabilizowane wiaderko, w którym umieszcza się dziecko. Zapewnia ono niemowlętom większe poczucie bezpieczeństwa, ponieważ mogą one siedzieć w nim wyprostowane i czuć się komfortowo. Minusem jest jednak fakt, że wiaderka szybko stają się zbyt małe i nie zapewniają zbyt wiele miejsca na kąpiel. Minimalizm? Nie w tym przypadku. Zwykłe wiaderko nie jest po prostu wystarczająco stabilne.
To samo odnosi się do miejsca, w którym wycierasz dziecko, jak i do przewijaka. Idealnym i bezpiecznym wyborem będzie miękkie, wystarczająco jasne miejsce bez przeciągów. Przydatny może okazać się promiennik ciepła. Suszyłeś kiedyś okolice pupy swojego dziecka przy użyciu suszarki do włosów? Większość dzieci uwielbia ciepłe powietrze, a suszarka świetnie wysusza skórę, co zapobiega powstawaniu odparzeń. Na rynku dostępne są specjalne ręczniki z kapturem lub poncha dla dzieci. Są one szczególnie zalecane do stosowania na mokre włosy, ponieważ noworodki bardzo szybko się wychładzają. Ponadto: intensywne wycieranie do sucha nie jest dobrym rozwiązaniem – ani dziecko, ani jego delikatna skóra tego nie lubią. Rozwiązanie minimalistyczne – narożnik sofy i duży ręcznik.
Podtrzymuj, wesprzyj i bezpiecznie wykąp: krok po kroku
Zanim zaczniesz kąpać niemowlę, najlepiej najpierw przygotuj wszystko, czego potrzebujesz, czyli:
ręcznik
termometr do kąpieli
szampon lub podobny produkt
oliwka dla dzieci
krem
świeża pieluszka
ubranko
ewentualnie kubeczek do nalewania
rękawica do kąpieli
Przyda się również pomocna dłoń, zwłaszcza podczas kąpieli noworodka. Przygotowując wszystkie niezbędne rzeczy na zaś, nie zabraknie Ci niczego podczas kąpieli.
Co ważne: nigdy nie zostawiaj dziecka samego w wannie! Nawet jeśli potrafi już samodzielnie siedzieć, nigdy nie wolno się od niego oddalać. Do poważnych wypadków o drastycznych konsekwencjach może dojść w ciągu kilku sekund, a ryzyko utonięcia jest tylko jednym z wielu potencjalnych zagrożeń.
Bezpieczne podtrzymywanie i stopniowe oswajanie dziecka
Gdy dziecko jest już rozebrane, wsuń lewe przedramię pod jego obręcz barkową. Delikatnie, ale stanowczo chwyć lewe ramię dziecka palcem wskazującym i kciukiem i przytrzymaj je. Upewnij się, że dziecko może wygodnie oprzeć głowę na Twoim przedramieniu. Twoja prawa ręka jest teraz wolna i możesz jej później użyć do umycia dziecka (w przypadku osób leworęcznych oczywiście należy to zrobić odwrotnie). Uważaj jednak: mokra skóra dziecka jest śliska! Przytrzymaj pupę dziecka prawą ręką i bardzo powoli zanurzaj je w wodzie o odpowiedniej temperaturze.
Zanurz najpierw pupę lub stopy dziecka i odczekaj chwilę, aż maluch się oswoi. Następnie powoli zanurz dziecko, aż jego pupa znajdzie się na dnie wanny. Teraz możesz wyciągnąć prawą rękę z wody. Lewą rękę trzymaj cały czas na miejscu i przytrzymuj dziecko pewnie i zdecydowanie, aby jego główka nie znajdowała się pod wodą. Z takim wsparciem dziecko może teraz być w pozycji „na wpół” siedzącej bądź leżącej. Przed rozpoczęciem właściwego mycia należy dać dziecku czas na przyzwyczajenie się do sytuacji.
Następnie użyj dłoni lub rękawicy do kąpieli. Dziecko należy myć od góry do dołu, pozostawiając okolice narządów płciowych na sam koniec. Pamiętaj o trudno dostępnych fałdach skóry, zwłaszcza na szyi. Jeśli dziecko jest nieco niespokojne, uważaj na myjkę – nie przykrywaj nią całej twarzy dziecka, ponieważ wiele dzieci doświadcza wtedy uczucia duszenia się. Staraj się nie chlapać i pozwól, aby woda spływała po ciele dziecka, używając tylko rąk. Będzie to dla niego mniej przerażające i zapobiegnie przypadkowemu użyciu zbyt gorącej lub zbyt zimnej wody.
Jak radzić sobie z lękiem przed kąpielą już na samym początku?
Większość dzieci to uwielbia: ciepła woda i poczucie bezpieczeństwa mogą przypominać im czas spędzony w łonie matki. Czują się zrelaksowane i są zainteresowane nieznanym otoczeniem. Są jednak również dzieci, które odczuwają strach przed nowym doświadczeniem – dlatego obserwuj uważnie i dostosuj się do potrzeb swojego dziecka. Możesz je uspokoić za pomocą powolnych ruchów, uśmiechu na twarzy i spokojnego mówienia lub śpiewania. Jeśli kąpiel jest dla dziecka bardziej stresująca niż przyjemna, na początku skróć czas kąpieli do minimum i stopniowo go wydłużaj.
Płacz niemowlęcia podczas kąpieli – zbadaj przyczyny
Jeśli dziecko płacze podczas kąpieli, może być ku temu wiele powodów. Być może po prostu nie podoba mu się nieznana sytuacja. W takim przypadku można jedynie spróbować powoli przyzwyczajać je. Kąp dziecko tylko przez krótki czas i przedłużaj kąpiel tylko wtedy, gdy maluch nie będzie już płakać. Pomocne mogą okazać się również zabawki lub inne rzeczy, które odwrócą jego uwagę – na przykład mama lub tata, którzy po prostu wejdą do wanny razem z dzieckiem.
Zbyt wysoka temperatura?
- Wiele termometrów do kąpieli ma oznaczenia odpowiedniej temperatury dla niemowląt. Wartość ta wynosi 38 stopni Celsjusza. Jednak dla wielu dzieci jest to zbyt wysoka temperatura i zdarza się, że zaczynają płakać. Spróbuj użyć nieco chłodniejszej wody! Twoje dziecko zawsze ma zaczerwienioną skórę po kąpieli? Może to być znak, że woda jest zbyt gorąca. Świadczy to o tym, że krążenie dziecka jest obciążone, co może również prowadzić do płaczu.
Zbyt duża wanna?
- Wielu rodziców ma pozytywne doświadczenia z wiaderkiem do kąpieli – dzieci czują się w nim bezpieczniej.
Zbyt głodne dziecko?
- Niektóre dzieci płaczą podczas kąpieli, ponieważ są po prostu głodne. Woda i pobudzone krążenie sprawiają, że małe uczucie głodu przeradza się w naprawdę duży głód…
Zbyt duża niepewność?
- Pomocną może okazać się wspólna kąpiel z rodzicami. Dzięki temu dziecko może być trzymane w ramionach, co ma niezwykle uspokajający efekt. Niektórzy rodzice próbują również otulać dziecko w wodzie cienką bawełnianą pieluszką. Gdy dziecko z czasem nabędzie zaufania do wody, można stopniowo rezygnować z pieluszki, dzięki czemu w pewnym momencie będzie mogło ponownie kąpać się nago, bez żadnych obaw i z pełną swobodą ruchów.
Nieodpowiedni moment?
- Czasami dziecko jest po prostu zbyt zmęczone, aby wziąć kąpiel. Ponieważ zazwyczaj jest to dla niego stymulująca sytuacja, przed kąpielą dziecko powinno być rozbudzone i „żądne przygód”.
Jeśli wszystkie powyższe przyczyny zostały wykluczone lub nadal nie udaje się przyzwyczaić dziecka do kąpieli, lepiej na jakiś czas z niej zrezygnować. Możesz również po prostu myć dziecko, a nawet kąpać je pod prysznicem. U wielu dzieci niechęć do kąpieli mija samoistnie. Czasami pozytywne doświadczenia w basenie lub jeziorze pomagają sprawić, że kąpiel znów staje się przyjemnością.
Mycie i kąpanie niemowląt – dbaj o bezpieczeństwo
Jeśli dziecko absolutnie nie czuje się komfortowo podczas kąpieli, może zostać po prostu umyte przez rodziców. Wystarczy miska z ciepłą wodą, rękawiczka do kąpieli i jeden lub dwa ręczniki. Jeśli obok przewijaka jest miejsce na miskę, możesz tam umyć dziecko. W przeciwnym razie znajdź przytulne miejsce gdzieś w mieszkaniu, gdzie jest ciepło i jasno, nie ma przeciągów, jest cicho i spokojnie. Niektórzy rodzice chętnie biorą prysznic razem z dzieckiem. Z jednej strony pozwala to oczywiście zaoszczędzić czas, z drugiej strony, niektórzy łączą dbanie o higienę osobistą ze wspólnym braniem prysznica – jest to rozwiązanie awaryjne, gdy jesteśmy sami w domu, a dziecko jest mocno z nami związane…
Branie prysznica z dzieckiem – bezpieczeństwo przede wszystkim
Rodzice mogą brać prysznic razem z dzieckiem tylko wtedy, gdy potrafi ono samodzielnie i stabilnie trzymać główkę. A może posiadasz fotelik, który można zamoczyć i umieścić w kabinie prysznicowej? Jeśli nie, konieczne będzie posadzenie dziecka na biodrze i trzymanie go przez cały czas jedną ręką. W ten sposób będziesz mieć jedną rękę wolną, aby umyć dziecko i siebie a to wymaga nie lada wprawy! Pod żadnym pozorem nie wolno upuścić dziecka. Pamiętaj, że mokra skóra jest bardzo śliska, a niektóre dzieci dostają szału, gdy tylko woda dotknie ich ciała. O wiele bezpieczniej jest po prostu usiąść w kabinie prysznicowej i trzymać dziecko na kolanach.
Aby cieszyć się bezpiecznym i relaksującym prysznicem, należy również pamiętać o następujących kwestiach: nigdy nie kieruj strumienia deszczownicy bezpośrednio na dziecko. Upewnij się, że temperatura wody jest komfortowa i nie może gwałtownie wzrosnąć lub spaść w trakcie kąpieli. Jeśli używasz żelu pod prysznic i szamponu, upewnij się, że nie dostaną się one do buzi dziecka. Po zakończeniu kąpieli, zawiń dziecko w (rozgrzany!) kocyk i umieść je w bezpiecznym i ciepłym miejscu – w zasięgu Twojego wzroku. Dopiero teraz możesz się wytrzeć i ubrać.