Jak niemowlęta i małe dzieci uczą się pić?
Nauka samodzielnego picia zajmuje sporo czasu: trzymanie naczynia, zbliżanie go do ust, pobieranie i połykanie płynu – wszystkie te ruchy stanowią złożoną sekwencję i wymagają ćwiczeń. Towarzysz swojemu dziecku na tej drodze, uzbrój się w cierpliwość i zapewnij maluchowi odpowiednie naczynia do picia, właściwą ilość płynu, a przede wszystkim zdrowe napoje.
Dzieci mają naturalny odruch ssania, ale muszą nauczyć się go używać przy korzystaniu z kubka
Ile powinny pić noworodki i niemowlęta?
O to, ile dziecko pije w pierwszych miesiącach życia, nie musisz się martwić, jeśli karmisz piersią. Niemowlę instynktownie wypije taką ilość mleka matki, jakiej potrzebuje, i da znać, kiedy będzie najedzone i zadowolone. Nie można jednak jednoznacznie wskazać, ile mleka „powinno” wypijać; zależy to w dużej mierze od takich czynników, jak waga, zapotrzebowanie na energię i rytm karmienia piersią. Podczas karmienia piersią niemowlę pije niekiedy więcej niż zwykle, niekiedy mniej, ale zawsze dokładnie tyle, ile potrzebuje. Gdy dziecko w trakcie karmienia piersią już naje się do syta, zaczyna pić coraz wolniej i w końcu samo przestaje. Wiele dzieci wydaje się wówczas zrelaksowanych i zadowolonych, a niektóre nawet zasypiają przy piersi.
W pierwszych dniach życia noworodek spożywa stopniowo coraz więcej mleka, a od trzeciego dnia życia zwykle wymaga karmienia piersią od ośmiu do dwunastu razy dziennie. Ilość mleka wypijana przez noworodka podczas jednego karmienia jest stosunkowo niska, ponieważ jego żołądek jest jeszcze bardzo mały. Od drugiego miesiąca życia częstotliwość karmienia zwykle spada do sześciu–ośmiu karmień na dobę. Ilość mleka wypijana przez niemowlę różni się przy każdym posiłku. Kluczowe jest, aby dziecko spożywało wystarczającą ilość pokarmu w ciągu całego dnia.
Istnieje pewna zasada, dzięki której można obliczyć idealną ilość płynów dla niemowlęcia: dziennie powinno ono wypijać około jednej szóstej swojej masy ciała. Dziecko ważące 4 kg powinno zatem otrzymywać około 670 ml mleka matki dziennie. Ważniejsze od tych obliczeń są jednak odczucia matki: czy dziecko jest zadowolone? Czy ma różową twarz? Czy nie ma innych oczywistych powodów do niepokoju? Jeśli tak, to prawdopodobnie wypija wystarczająco dużo.
Ile dziecko wypija podczas jednego karmienia? To zależy: jeśli czasami pije mniej, najprawdopodobniej wypije więcej przy następnym karmieniu piersią. Jeśli natomiast pije więcej niż zwykle, oznacza to, że potrzebuje dodatkowej energii, na przykład ze względu na skok rozwojowy lub dużą aktywność. Niemowlę zwykle samo reguluje swoje zapotrzebowanie na płyny, rozkładając je na kilka karmień.
A co z ilością mleka w przypadku dzieci karmionych butelką?
Nie ma większych różnic między dziećmi karmionymi butelką a dziećmi karmionymi piersią. Przede wszystkim ilość płynów wypijanych przez dziecko zależy od jego indywidualnych potrzeb. Na opakowaniu produktu do początkowego żywienia niemowląt – np. mleka początkowego lub specjalnego preparatu do żywienia niemowląt – znajdują się informacje dotyczące ilości płynów, jaką dziecko powinno wypijać każdego dnia. W przeciwnym razie obowiązują wszystkie inne zasady: Twoje dziecko będzie piło tyle, ile potrzebuje.
Zapotrzebowanie na pokarm gwałtownie wzrasta w ciągu pierwszych dni życia, aż ustabilizuje się na poziomie około jednej szóstej masy ciała. Jeśli dziecko karmione butelką nie wydaje się najedzone, w razie wątpliwości należy skonsultować się z położną lub pediatrą. Niekiedy warto przejść na inny pokarm dla niemowląt.
Ilość wypijanych płynów: ile powinno pić moje dziecko?
Ilość płynów, jaką małe dzieci powinny wypijać każdego dnia, jest bardzo indywidualna: na zapotrzebowanie pokarmu wpływają takie kryteria jak dieta, wiek, temperatura otoczenia i poziom aktywności.
Niemniej jednak istnieją wartości orientacyjne, którymi można się kierować: eksperci zalecają 820 ml wody dziennie w postaci napojów dla małych dzieci w wieku od jednego do czterech lat. Jeśli dziecko ma gorączkę lub biegunkę, będzie potrzebować jeszcze więcej płynów. Ponadto powinno ono spożywać 350 ml płynów dziennie w postaci pokarmów stałych. W kolejnych latach zapotrzebowanie na płyny stale wzrasta.
Nie należy jednak niepokoić się tymi liczbami: nie ma potrzeby codziennego sprawdzania za pomocą miarki, czy Twoje dziecko wypiło już wystarczającą ilość płynów. Zamiast tego regularnie podawaj dziecku głównie wodę, a także niesłodzone herbatki ziołowe lub owocowe, aby przyzwyczaiło się do picia. Dzięki zmianie posiłków Twoje dziecko naturalnie nabierze apetytu i będzie chciało pić więcej.
Kiedy moje dziecko powinno zacząć pić wodę lub herbatę?
W ciągu pierwszych kilku tygodni i miesięcy niemowlęta otrzymują odpowiednią ilość płynów poprzez mleko matki lub mleko z butelki. Nie muszą pić wody, nawet gdy jest szczególnie gorąco! Ale czy niemowlę może pić wodę? Zasadniczo: w ciągu pierwszych sześciu miesięcy życia dziecko nie powinno pić wody. Niemowlęta nie są w stanie prawidłowo wchłaniać czystej wody – istnieje ryzyko tzw. zatrucia wodnego.
Dodatkowe przyjmowanie płynów rozpoczyna się zwykle po wprowadzeniu trzeciego posiłku w postaci papki w fazie karmienia uzupełniającego. Czas ten różni się w zależności od dziecka: warto rozpocząć wprowadzanie pokarmów uzupełniających między piątym a siódmym miesiącem życia, ale nie później niż w siódmym miesiącu. Zazwyczaj niemowlęta zaczynają spożywać trzeci posiłek pod koniec pierwszego roku życia.
Na początku dziecko może być sceptyczne i wziąć tylko kilka małych łyków. Jednak po pierwszych urodzinach, wraz ze stopniowym dołączaniem do wspólnych rodzinnych posiłków, zapotrzebowanie na płyny będzie wciąż wzrastać. Jednocześnie zwiększy się pragnienie dziecka, a ilość wypijanych płynów będzie stale rosnąć. Ułatwieniem w nauce picia jest używanie kubka z dzióbkiem dla niemowląt.
Co może pić moje dziecko?
Odpowiedź na to pytanie jest w zasadzie bardzo prosta. Lista napojów odpowiednich dla dzieci jest krótka:
- woda
- herbaty owocowe i ziołowe
- soki owocowe w proporcji 3:1 (rozcieńczone wodą).
Woda
Podawaj dziecku przede wszystkim wodę do picia: od Ciebie zależy, czy wybierzesz wodę niegazowaną, wodę dla niemowląt czy wodę z kranu. Woda gasi pragnienie i dostarcza organizmowi płynów bez dodatkowych kalorii. Nie zawiera kwasów ani cukru, dlatego jest dobra dla zębów mlecznych. Woda z kranu nie musi być przegotowana dla dzieci w wieku powyżej dwunastego miesiąca życia. Należy jednak upewnić się, że jest świeża i chłodna. Oczywiście nie może zawierać żadnych osadów ze starych rurociągów. W razie wątpliwości zalecamy użycie filtra do wody. Jeśli wybierzesz wodę mineralną, najlepiej wybrać wodę niegazowaną o niskiej zawartości sodu.
Herbaty owocowe i ziołowe
Dla małych dzieci odpowiednie są herbaty ziołowe i owocowe o właściwościach leczniczych, np. koper włoski, rumianek, dzika róża, anyż, rooibos, jabłko, malina, truskawka lub mięta pieprzowa. Upewnij się, że herbaty są niesłodzone, i nigdy ich nie słódź – nawet miodem lub syropem. Najlepiej przygotowywać wyłącznie herbaty bio, ponieważ są one całkowicie wolne od szkodliwych substancji. Torebkę herbaty zalej wrzącą wodą i odstaw na co najmniej pięć minut. Zanim podasz dziecku napój, powinien on ostygnąć do temperatury ciała. Nie zaleca się herbaty rozpuszczalnej, ponieważ takie herbaty granulowane zawierają izomaltozę: węglowodan ten jest substancją słodzącą i niszczy zęby.
Soki z wodą gazowaną
Soki z wodą gazowaną stanowią urozmaicenie, ale powinny pozostać wyjątkiem. Soki owocowe zawierają cukier, węglowodany i kwasy owocowe, które w dłuższej perspektywie mogą uszkadzać szkliwo zębów. Z tego powodu należy je pić tylko okazjonalnie i tylko bardzo rozcieńczone. Zalecane są proporcje 3:1, tj. trzy części wody, jedna część soku.
Wskazówka
Najlepiej wybierać czysty sok owocowy bez dodatku cukru. „Nektar owocowy” jest bogaty we fruktozę.
Jak moje dziecko uczy się pić?
Nawet noworodki potrafią przyjmować płyny: naturalny odruch ssania i połykania sprawia, że zaczynają ssać, gdy tylko coś dotknie ich ust. Nauka picia staje się trudniejsza kilka miesięcy później. To właśnie wtedy zamiast mleka do przyzwyczajonych kubków smakowych trafia woda lub herbata, a dzieci nie mogą już ssać, lecz powinny odpowiednio pić. Nauka samodzielnego picia to proces, podobnie jak nauka jedzenia. Nie należy oczekiwać, że dziecko od razu opanuje picie z kubka. Poniższe wskazówki mogą mu to ułatwić:
- Na początek daj dziecku do zabawy pusty kubek, żeby mogło się z nim zapoznać.
- Naukę picia rozpocznij od niewielkiej ilości płynu. Zmniejszy to ryzyko rozlania płynu i zakrztuszenia się dziecka.
- Posadź dziecko w pozycji wyprostowanej na swoich kolanach. W ten sposób zmniejszysz ryzyko zadławienia i będziesz mieć większą kontrolę nad sytuacją.
- Wspieraj dziecko w pierwszych próbach picia z kubka, pokazując mu, jak podnieść kubek do ust.
- Jeśli dziecko nadal nie wykazuje zainteresowania piciem z kubka, po prostu spróbuj ponownie za jakiś czas. Działa to tak samo, jak w przypadku innych procesów uczenia się: cierpliwość jest bardzo ważna i sprawdza się znacznie lepiej niż presja.
Oprócz dużej cierpliwości na tym etapie warto mieć też pod ręką szmatkę do wycierania rozlanych płynów, ponieważ na początku prawdopodobnie będzie ich dużo. Takie „wypadki” są częścią procesu uczenia się. Interweniuj tylko wtedy, gdy dziecko naprawdę przesadza.
Nauka picia: jakich naczyń do picia potrzebuję?
Do pierwszych prób picia nadają się kubki do nauki picia, tzw. niekapki. Specjalny ustnik umożliwia dziecku picie z kubka jak z butelki, tj. wysysanie płynu. Dwa ergonomiczne uchwyty ułatwiają trzymanie kubka, dzięki czemu dziecko może w pełni skupić się na piciu.
Po opanowaniu korzystania z kubka z dzióbkiem dalszym krokiem w nauce samodzielnego picia będą kubki 360 stopni. Umożliwiają one dziecku pić poprzez zasysanie z każdej strony wokół krawędzi, a jednocześnie zapobiegają rozlewaniu.
W wieku około półtora roku dzieci są zwykle gotowe do picia z normalnego kubka. Najlepiej zacząć od plastikowych kubków o zaokrąglonych krawędziach – w przeciwieństwie do porcelanowych lub szklanych kubków nie potłuką się, jeśli wylądują na podłodze. Jeśli wolisz bezpieczną opcję, możesz na początek podać dziecku kubek ze słomką lub butelkę do picia z zamknięciem typu push-pull. Takie naczynia nie przeciekają, gdy się przewrócą, i są szczególnie przydatne w podróży.
Jakie napoje nie są odpowiednie dla małych dzieci?
Lista napojów, które nie powinny znaleźć się w dziecięcym kubku, jest znacznie dłuższa. Poniższe napoje zawierają bardzo dużo cukru, przez co zwiększają ryzyko otyłości i próchnicy zębów:
- lemoniada i cola
- soki i nektary
- mrożona herbata i napoje gazowane
- napoje light i napoje energetyczne
- gotowe mieszanki mleczne, napoje serwatkowe i kakaowe.
Niezalecane są oczywiście gorące napoje zawierające kofeinę, takie jak kawa, zielona i czarna herbata. Do przygotowania mrożonej herbaty również często używa się herbaty zawierającej kofeinę. Mleko jest produktem spożywczym i nie nadaje się do gaszenia pragnienia. Ze względu na wysoką zawartość białka, cukru i tłuszczu mleko jest uważane za przekąskę, a nie napój.
Dlaczego picie jest tak ważne?
Woda pełni wiele ważnych funkcji w organizmie: transportuje składniki odżywcze do narządów, służy jako rozpuszczalnik do wydalania produktów przemiany materii i reguluje temperaturę ciała. Poprzez wydalanie moczu i potu organizm traci codziennie dużą ilość płynów, które należy uzupełniać. Jeśli pijemy zbyt mało, nasz organizm nie może prawidłowo funkcjonować. To z kolei prowadzi do zmęczenia, braku koncentracji, bólów głowy i zaparć. Dzieci powinny zatem od samego początku uczyć się, że należy pić dużo i regularnie: zarówno podczas posiłków, jak i między nimi.
Jak zmotywować dziecko do picia?
Małe dzieci nie pamiętają o regularnym piciu: zapominają sięgnąć po kubek lub butelkę, zwłaszcza podczas zabawy. Zazwyczaj odczuwają pragnienie dopiero wtedy, gdy ich organizm zaczyna sygnalizować brak płynów. Ponadto wiele dzieci nie odczuwa silnego pragnienia. Dlatego zadaniem rodziców jest przypominanie im o piciu.
Nakłonienie dziecka do picia nie zawsze jest łatwe: między pierwszym a drugim rokiem życia rozpoczyna się tzw. bunt dwulatka. Wówczas maluch często odpowiada kategorycznym „nie” na wiele pytań i próśb. Nie daj się jednak zniechęcić i zamiast tego zastosuj kilka sztuczek:
- Zawsze zapewniaj odpowiednią ilość napojów: im większy wybór, tym więcej dzieci wypiją.
- Podawaj napoje nie tylko do posiłków, ale także między posiłkami.
- Na wycieczki zawsze zabieraj napoje, aby dziecko piło wystarczająco dużo w podróży – zwłaszcza latem.
- Zamiast bezpośrednio wymagać od dziecka picia, zwykle łatwiej jest je przekonać, zapraszając je do picia, na przykład: „Chodź, napijmy się razem!”.
- Oko też „pije”: zachęć dziecko do picia za pomocą kolorowych, oryginalnych lub nietypowo uformowanych naczyń do picia. Kolorowe słomki oraz podobne gadżety sprawiają, że szklanka wody staje się bardziej interesująca.
- Latem prawdziwym hitem są kostki lodu w różnych kształtach lub z kawałkami mrożonych owoców, takich jak jagody lub cytryna.
- Możesz również podawać dziecku owoce lub warzywa zawierające dużo wody, takie jak ogórki, melony, pomidory lub truskawki.
- Dzieci uwielbiają rytuały: wprowadź stałe przerwy na picie kilka razy dziennie. Dzięki temu dziecko przyzwyczai się do picia i szybko samo zacznie o to prosić.
- Rodzice są wzorem do naśladowania, dlatego upewnij się, że również pijesz wystarczająco dużo płynów.