Wahania nastroju podczas ciąży

Noszenie dziecka pod sercem to ogromne obciążenie. Dobrze, jeśli partner również inwestuje w to swój czas i emocje.

W ciele przyszłej mamy wiele się dzieje – hormony dosłownie szaleją, a wielu kobietom towarzyszą ogromne emocje. Oczekiwanie na poród i uczucie szczęścia często mieszają się ze zmartwieniami i z obawami. Wahania nastroju podczas ciąży są zatem całkowicie normalne, jednak ta emocjonalna huśtawka może stanowić wyzwanie nie tylko dla przyszłej matki, ale także dla związku. Dziecko w łonie matki również wyczuwa jej uczucia i stan emocjonalny. Tutaj dowiesz się, co jest dla Ciebie dobre i gdzie możesz szukać pomocy.

Czym objawiają się wahania nastroju w czasie ciąży?

Wiele par, które tak bardzo pragnęły dziecka, są zaskoczone lub nawet zszokowane, gdy podczas ciąży pojawiają się nagłe i nieprzewidywalne zmiany nastroju. Zdarza się, że przyszłe matki irytują się bez wyraźnego powodu lub szybko wzruszają się do łez. Takie emocjonalne wzloty i upadki nie są rzadkością i często wynikają ze zmian hormonalnych, z niepewności i fizycznego dyskomfortu związanych z ciążą.

Ważne, aby wszyscy członkowie rodziny wykazywali zrozumienie dla tych wahań i wspierali przyszłą matkę. W tej szczególnej fazie niezwykle istotne są cierpliwość, empatia i komunikacja. Pomocne może okazać się poznanie emocjonalnych wyzwań związanych z ciążą, aby wspólnie uczynić ten wyjątkowy czas tak pozytywnym, jak tylko to możliwe.

Wahania nastroju w czasie ciąży w pierwszym trymestrze: często przebiegają od uczucia radości po pozytywnym wyniku testu ciążowego do niepewności i obaw o zdrowie dziecka. W przypadku nieplanowanej ciąży może również wystąpić konflikt emocjonalny.
Wahania nastroju w czasie ciąży w drugim trymestrze: charakteryzują się zmianami fizycznymi, które w różnym stopniu wpływają na kobiety ciężarne. Po dwunastym tygodniu sytuacja hormonalna nieco się stabilizuje, lecz nadal możliwe są huśtawki nastrojów.
Wahania nastroju w czasie ciąży w trzecim trymestrze: często oscylują wokół zbliżającego się porodu. Obawy, które odczuwałaś w pierwszych tygodniach ciąży, mogą powrócić. Duży brzuch powoduje większy dyskomfort, w tym ból pleców, bezsenność oraz inne dolegliwości.

Wskazówka
To, kiedy zaczynają się wahania nastroju w czasie ciąży i jak wyraźnie się one objawiają, różni się w przypadku każdej kobiety. Jeśli jednak przez długi czas nie odczuwasz radości i jesteś apatyczna, powinnaś poszukać profesjonalnej pomocy. Problemy psychologiczne pojawiają się przecież nie tylko po porodzie – depresja może pojawić się także w trakcie ciąży, co może mieć konsekwencje zdrowotne dla Ciebie i Twojego dziecka.

Dlaczego w czasie ciąży występują wahania nastroju?

Jak twierdzi Ulrich Gerth, przewodniczący Stowarzyszenia ds. Doradztwa Edukacyjnego, Rodzinnego i Młodzieżowego (bke), dla wielu przyszłych par okres ciąży stanowi nie lada wyzwanie. „Naturalnie rodzice są bardzo szczęśliwi na myśl o rozwijającym się dziecku. Z drugiej strony ciąża wystawia związek na próbę. Koniec końców dwoje ludzi zmienia się w troje – powstaje zupełnie nowa konstelacja ról” – wyjaśnia dyplomowany psycholog.

Winne są hormony

Kluczową rolę w wahaniach nastroju podczas ciąży odgrywają hormony: zwłaszcza progesteron, estrogen i ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG). Są one odpowiedzialne za regulację ważnych procesów zachodzących w organizmie kobiety ciężarnej. Jednocześnie hormony te wpływają również na Twoje samopoczucie i reakcje w różnych sytuacjach. Zmiany hormonalne prawdopodobnie zauważysz również, jeśli będziesz częściej zmęczona lub będziesz odczuwać bóle głowy, szczególnie w pierwszych miesiącach ciąży.

Zmiany fizyczne i obciążenia

Noszenie dziecka jest dla kobiety ogromnym obciążeniem – zarówno fizycznym, jak i psychicznym. Im bardziej widoczne stają się zmiany, czyli im bardziej zaokrągla się brzuch, tym większe są ograniczenia fizyczne. „Wiele kobiet zaczyna w pewnym momencie czuć się niekomfortowo w swojej skórze” – wyjaśnia Ulrich Gerth. Zmiany fizyczne pozwalają również uświadomić sobie, jak odpowiedzialnym zadaniem jest posiadanie dziecka. „Wymaga to energii. Możesz stać się delikatna i wrażliwa” – mówi ekspert.

Dziecko w centrum uwagi

Wiele kobiet w ciąży skupia swoją uwagę na nienarodzonym dziecku. Może to prowadzić do zmiany dynamiki w partnerstwie. To z kolei może powodować, że codzienne czynności i interakcje społeczne schodzą na dalszy plan.

Dla partnera taka zmiana może być czasem zaskakująca i stanowić wyzwanie. Może on czuć, że jego własne potrzeby i emocje nie są już traktowane priorytetowo. Taka intensyfikacja więzi matka–dziecko ma jednak głęboko zakorzenione przyczyny biologiczne. Jest to naturalny instynkt zapewniający reprodukcję i ochronę potomstwa. Dlatego ważne jest uświadomienie sobie, że to zwiększone skupienie na nienarodzonym dziecku jest częścią procesu i niekoniecznie musi oznaczać trwałą zmianę w związku. Wspólne przejście przez ten szczególny etap wymaga cierpliwości, zrozumienia i komunikacji.

Narodziny dziecka: nowa dynamika w partnerstwie?

Radosna nowina o ciąży często niesie ze sobą nowe uczucia i wyzwania w związku. Zmiany te wynikają nie tylko z naturalnych wahań hormonalnych podczas ciąży, ale także z konieczności przestawienia się obojga partnerów na rodzicielstwo. Na pierwszy plan mogą wysuwać się różne kwestie: od dostosowania się do zmieniających się schematów ról, poprzez intymność w związku, po pytania i przemyślenia na temat planowania rodziny. To całkowicie normalne, że pary podejmują dyskusje i snują refleksje podczas tej fazy przejściowej. Wykazując się otwartością, zrozumieniem i komunikacją, mogą wspólnie przejść przez ten wyjątkowy czas.

Empatia i uczucia partnera oczekującego dziecka

Podczas ciąży nie tylko emocjonalne doświadczenia przyszłej matki są na pierwszym planie. Także mężczyźni lub partnerki niebędące w ciąży doświadczają głębokich uczuć i przemyśleń. Oczekiwaniu na dziecko często towarzyszą myśli i pytania dotyczące nowej roli i obowiązków. Mogą również pojawić się naturalne obawy o przyszłość finansową i wyzwania, przed którymi partnerzy wspólnie staną. Nie jest niczym zaskakującym, że czują oni, że kobieta w ciąży skupia się bardziej na zbliżającym się powiększeniu rodziny. Chociaż mężczyźni są często mniej skłonni do mówienia o swoich uczuciach, to kluczowe jest, aby w tym szczególnym okresie oboje partnerzy byli otwarci na dialog i zrozumienie drugiej strony.

Partnerstwo w czasie ciąży

Ciąża może być dla wielu kobiet czasem, w którym chciałyby, aby ich partner aktywnie i z empatią uczestniczył w tym doświadczeniu. To wspólne przeżycie nie tylko wzmacnia więź między partnerami, ale także tworzy wspierające środowisko, w którym oboje mogą przygotować się do zbliżającego się rodzicielstwa. Celem jest okazywanie zrozumienia i bliskości oraz wspólne radzenie sobie z radościami i wyzwaniami tego szczególnego etapu życia.

„Podejmijcie razem typowe zadania związane z budową gniazda” – radzi partnerom Ulrich Gerth. „Urządź razem z partnerką pokój dziecięcy lub zrób regał dla dziecka, jeśli masz smykałkę do majsterkowania. To sygnał dla Twojej partnerki: uczestniczę w ciąży i inwestuję swoje emocje i czas”.
To samo dotyczy czasu wolnego: partnerzy i partnerki matek nie muszą oczywiście całkowicie rezygnować ze swoich hobby, „ale powinni je zdecydowanie ograniczyć” – mówi Ulrich Gerth. Takie postępowanie nie tylko pokazuje, że ciąża wiele zmienia też u drugiego rodzica – jest to również dobre przygotowanie na przyszłość, gdy dziecko się już urodzi.
Prowadź częściej ze swoim partnerem rozmowy oparte na zaufaniu. Mów o swoich uczuciach, pragnieniach i zmartwieniach. Wsparcie emocjonalne jest teraz szczególnie potrzebne i wyznacza kierunek przyszłego życia rodzinnego. W przypadku głęboko zakorzenionych konfliktów przydatna może być terapia dla par.

Wahania nastroju w czasie ciąży: co czuje dziecko?

Naukowcy wykazali w ostatnich latach wiele interesujących faktów na temat rozwoju w łonie matki i świata nienarodzonych dzieci. Nasze życie kształtuje się nie tylko po urodzeniu, ale nawet przed porodem i w jego trakcie. Do łona matki dociera znacznie więcej informacji ze środowiska, niż pierwotnie sądzono.

Jak wygląda przekazywanie uczuć?

Uczucia są przekazywane za pośrednictwem hormonów i innych neuroprzekaźników. Dawniej uważano, że łożysko stanowi barierę, która chroni przed wszystkim – przed tym, co dzieje się w świecie zewnętrznym, a nawet przed tym, co dzieje się wewnątrz matki. Łożysko jednak nie jest filtrem, który zatrzymuje wszystkie negatywne czynniki, a macica nie jest odizolowaną przestrzenią, która chroni płód przed wszelkimi wpływami zewnętrznymi. Wręcz przeciwnie, łożysko jest organem przekaźnikowym nie tylko dla ważnych składników odżywczych, ale także dla kształtujących się uczuć podczas rozwoju w łonie matki. Poprzez łożysko przekazywane są fizjologiczne odczucia matki.

O tym, w jaki sposób dziecko doświadcza uczuć matki jeszcze w jej łonie, rozmawialiśmy z Ludwigiem Janusem, psychoterapeutą i ekspertem prenatalnym.

Janus jest psychoterapeutą prowadzącym własną praktykę w Dossenheim (niedaleko Heidelbergu), wykładowcą i superwizorem w instytutach szkoleniowych psychoanalizy i psychologii głębi, a także autorem licznych publikacji na temat psychologii prenatalnej i okołoporodowej oraz psychohistorii.

W jakim stopniu dziecko jest połączone ze swoim otoczeniem i od którego momentu?

Dziecko od samego początku, jeszcze przed narodzinami, przeżywa uczucia, doznania i wrażliwość matki. To jest jego świat, z którym musi sobie radzić, do którego musi się przystosować i który wykorzystuje do swojego rozwoju.

Czy uczucia stresu i szczęścia są przenoszone bezpośrednio na dziecko?

Tak, stan emocjonalny matki wpływa na stan dziecka.

W jakim stopniu kształtuje to osobowość dziecka?

Czas spędzony w łonie matki ma na to ogromny wpływ. W pewnym sensie jest to przygotowanie do wymagań świata zewnętrznego – tak jak matka, tak i dziecko przeżywają je podczas ciąży. Jeśli matka jest bardzo zestresowana, dziecko uczy się stresu. Oznacza to, że później będzie bardziej wrażliwe na sygnały stresu. Jeśli matka jest bardzo niespokojna, wpłynie to również na dziecko i być może straci ono podstawowe zaufanie. Jeśli matka czuje się komfortowo, dziecko również uczy się równoważyć swoje uczucia.

Czy jako przyszła matka nie muszę ciągle martwić się o moje dziecko?

Nie, nie ma potrzeby się martwić. Wręcz przeciwnie, jako przyszła mama zadbaj o swoje dobre samopoczucie! Zachęcałbym raczej kobiety do szukania pomocy i wsparcia. Do tej pory poradnictwo ciążowe ograniczało się do kwestii medycznych. Niestety nasze społeczeństwo nie zdaje sobie sprawy z tego, jak ważna jest więź z dzieckiem jeszcze przed porodem. Bardzo chciałbym, aby przyszłe matki i przyszli ojcowie otrzymywali znacznie więcej wsparcia emocjonalnego – chociażby w postaci analizy więzi między matką a dzieckiem.

Porady na dobry nastrój w czasie ciąży

Najważniejsze dla dobrego samopoczucia psychicznego jest zaakceptowanie wahań nastroju podczas ciąży jako naturalnego efektu ubocznego. Możesz być czasem smutna, sfrustrowana i rozdrażniona, a potem znów radosna. Wiele kobiet w ciąży czuje się lepiej po spadku nastroju, gdy stosuje poniższe strategie:

Podaruj sobie masaż prenatalny, który rozładuje napięcie i ukoi duszę.
Umówcie się na romantyczną randkę tylko we dwoje.
Zarezerwuj babymoon – ostatni wspólny wyjazd przed narodzinami dziecka.
Zdecyduj się na lekką aktywność sportową na łonie natury, np. spacer lub spokojną przejażdżkę rowerem.

Wczesna pomoc: kontakt od samego początku

„Wywodzimy się z tradycji, zgodnie z którą życie ludzkie zaczyna się po narodzinach, dlatego obecnie wsparcie rodzicom udzielane jest dopiero po porodzie. Decydujące kształtowanie wstępne więzi ma jednak miejsce w czasie przed porodem i poprzez warunki samego porodu” – wyjaśnia Ludwig Janus.

Zaleca on budowanie więzi od samego początku: „Metodą wspierania prenatalnej relacji matka–dziecko jest tak zwana analiza więzi matka–dziecko. Kobieta w ciąży uczy się w ten sposób świadomie nawiązywać kontakt ze swoim dzieckiem, a tym samym nawiązywać z nim głęboką relację jeszcze przed porodem. Stwarza to zupełnie nowy potencjał w relacji prenatalnej”.