Przybieranie na wadze podczas ciąży

• Jaką rolę odgrywa BMI?
• Przybieranie na wadze w czasie ciąży
• Rozkład masy ciała
• Ryzyko nadwagi
• Ryzyko niedowagi

Podczas ciąży kobiety średnio przybierają między 10 a 13,5 kilograma. Zakres ten może być jednak różny, w zależności od tego, czy to pierwsza ciąża, jak silne były mdłości ciążowe i/lub utrata apetytu w pierwszym trymestrze, jakiego wzrostu jest przyszła mama lub jak dokładnie zwraca uwagę na swoje odżywianie. W niektórych przypadkach zakres ten może wynosić nawet od 10 do 20 kilogramów.

Jeśli masz pytania dotyczące swojej wagi lub przyrostu masy ciała, skonsultuj się z położną lub ginekologiem. Udzielą ci oni informacji na temat tego, czy Twoja waga mieści się w normie, a także doradzą – jeśli zajdzie taka potrzeba.

Rola BMI w przybieraniu na wadze 

Przyrost masy ciała u kobiety w ciąży zależy w dużej mierze od wagi przed ciążą. Przyszłe mamy mogą obliczyć odpowiedni przyrost masy ciała w ciąży przy użyciu wskaźnika masy ciała (BMI). BMI oblicza się na podstawie wagi początkowej w kilogramach podzielonej przez wzrost wyrażony w metrach². 
Przykład obliczenia wskaźnika masy ciała (BMI): 
Waga: 62 kg, wzrost: 1,65 m
62 kg/(1,65 m × 1,65 m) = 23,19

Wskaźnik masy ciała przed ciążą a zalecany przyrost masy ciała w ciąży. 

• < 18,5 (niedowaga) – 12,5–18 kg
• 18,5–24,9 (waga w normie) – 11,5–16 kg
• 25–29,9 (nadwaga) – 7–11,5 kg
• > 30 (otyłość) – 5–9 kg

Rozpiska powinna być rozumiana jako punkt odniesienia i nie zawiera dokładnych zaleceń, ale raczej przedstawia zakres optymalnej krzywej wzrostu wagi. Rzeczywiste zdrowe przybranie na wadze ustala lekarz podczas badań profilaktycznych i omawia to z przyszłą matką.

Niemieckie Towarzystwo Żywienia (DGE) podaje następujące wytyczne i zalecenia dotyczące wagi ciężarnych kobiet: 

• Dla kobiet o prawidłowej masie ciała odpowiednie przybranie na wadze w ciąży wynosi około 10–16 kg.
• Dla osób z nadwagą i otyłością zaleca się mniejszy przyrost wagi w ciąży.
• Kobiety z niedowagą powinny zwracać uwagę na odpowiednie przybranie na wadze w ciąży. 
• Chęć posiadania dziecka powinna wiązać się z jak najlepszym zbliżeniem masy ciała do normy – jeszcze przed ciążą.

Przebieg przyrostu masy ciała u kobiet podczas ciąży 

Każda ciąża jest bardzo indywidualna. Nawet kilka ciąż jednej kobiety może znacząco różnić się pod względem przebiegu, przyrostu masy ciała, wzrostu obwodu brzucha czy dolegliwości ciążowych, a także innych czynników. Wpływ na to mają czynniki takie jak płeć nienarodzonego dziecka, wzrost i stan zdrowia kobiety, a także fakt, czy jest to jej pierwsza ciąża. Mimo że przyrost masy ciała nie jest stały, istnieją średnie punkty odniesienia w ciągu tygodni ciąży (TC) dotyczące tygodniowego lub miesięcznego przyrostu masy ciała.

Wzrost wagi przyszłych mam w ciążach mnogich 

Pytanie o oczekiwany i zdrowy przyrost masy ciała szczególnie interesuje przyszłe matki bliźniaków lub wieloraczków. Kobiety w ciąży mnogiej mogą zakładać, że przybiorą na wadze więcej niż w przypadku pojedynczej ciąży. 

Porównując:

• Ciąża pojedyncza: Ø ok. 10–13,5 kg
• Ciąża bliźniacza: Ø ok. 15,5–20 kg
• Ciąża trojacza: Ø ok. 20,5–23 kg

Ginekolodzy diagnozują ciążę mnogą podczas badania ultrasonograficznego między 5. a 8. tygodniem ciąży. Jako ciężarna, możliwe jest, że zauważysz to trochę wcześniej – już w pierwszych tygodniach organizm przygotowuje się do znacznego powiększenia rodziny. W wyniku tego objawy ciążowe u matek bliźniaków mogą być bardziej nasilone. Bardzo szybki przyrost masy ciała już w pierwszych tygodniach może być objawem ciąży mnogiej. Podczas niej objętość krwi macicy jest znacznie większa. Bardzo duże wahania masy ciała wynoszące od dwóch do trzech kilogramów na tydzień (szczególnie w 3. trymestrze) mogą być objawem obrzęków, stanu przedrzucawkowego czy cukrzycy ciążowej, więcpowinny być skonsultowane z lekarzem.

Rozkład masy ciała w czasie ciąży: w ten sposób powstają dodatkowe kilogramy

Kobieta przybiera na wadze około 12 kilogramów w czasie ciąży, podczas gdy dziecko po urodzeniu waży „tylko” 3000–4000 gramów – skąd się bierze pozostałe 8 kilogramów? Około 20% masy rozkłada się pomiędzy macicę, płyn owodniowy i łożysko. Pod koniec ciąży szczególnie macica staje się ciężka i osiąga wagę około 1 kg. Kolejne 50% dodatkowych kilogramów składa się z tkanek, płynów (zatrzymanie wody i zwiększona objętość krwi) oraz zmagazynowanego tłuszczu.

Ryzyko przejadania się: jedz lepiej, a nie więcej

Zachcianki i myśl, że kobieta je teraz za dwoje, mogą szybko doprowadzić do złych nawyków żywieniowych. Należy jednak pamiętać o równowadze – nie ma nic złego w częstowaniu się od czasu do czasu chipsami czy czekoladą. Jeśli jednak w czasie ciąży przybrałaś już dużo na wadze, nie powinnaś ulegać wszystkim zachciankom, ponieważ nadwaga w czasie ciąży może oznaczać ryzyko i komplikacje zarówno dla Ciebie, jak i Twojego dziecka.

Czynniki ryzyka nadwagi w czasie ciąży:

• podwyższone ciśnienie krwi (sfigmomanometry)
• cukrzyca ciążowa
• zwiększone ryzyko, że u dziecka w późniejszym czasie rozwinie się cukrzyca i nadwaga

Niedowaga u kobiet w ciąży: kształtowanie przyszłości dziecka

Nadmiar wagi jest tak samo niekorzystny, co jej niższy wskaźnik. Kobiety, które obawiają się, że po porodzie nie będą w stanie pozbyć się zbędnych kilogramów, powinny zadbać o zbilansowane posiłki i ruch. Zdrowe nawyki żywieniowe to podstawa, aby zadbać zarówno o matkę, jak i o dziecko.

Ryzyko powikłań ciąży w przypadku niedowagi:

• przedwczesny poród*
• niska waga po urodzeniu*
• zaburzenie rozwoju dziecka

* Dzieci urodzone przedwcześnie i/lub z bardzo małą masą ciała są szczególnie podatne na powikłania, takie jak zwiększone ryzyko zaburzeń układu oddechowego i trawiennego, zbyt niska temperatura ciała i zbyt niski poziom cukru we krwi. 

Miej oko na wagę

Lekarz mniej więcej co cztery tygodnie sprawdza wagę ciężarnej, wpisuje ją do metryki ciąży i rozmawia o prawidłowym rozwoju masy ciała. Kobiety w ciąży powinny wypracować swoje własne poczucie przyrostu masy ciała – pomimo tego, że kontrolują ją u ginekologa. Zwiększone uczucie głodu może szybko doprowadzić do nadmiernego przyrostu masy ciała. Ważenie się co tydzień (najlepiej o tych samych porach, np. w ustalony dzień tygodnia przed śniadaniem) pomaga rozwijać świadomość. Kalkulator BMI to także dobry sposób na sprawdzenie masy ciała.

Tak znikają kilogramy po ciąży

Podobnie jak przybieranie na wadze, proces odchudzania u każdej kobiety jest inny. Tutaj również wpływ ma wiele czynników  m.in. masa ciała przed ciążą, to, czy matka była w ciąży z pierwszym dzieckiem i czy karmi je piersią. Wiele kobiet traci całość lub większość przybranej wagi natychmiast po porodzie, w przypadku innych zajmuje to do sześciu miesięcy lub dłużej. Podczas porodu matka traci nie tylko masę urodzeniową dziecka, ale także masę łożyska i płynu owodniowego. Z reguły objętość krwi również zmniejsza się do normalnego poziomu, a retencja wody zostaje wypłukana. Ponadto karmienie piersią pomaga wielu matkom zrzucić zbędne kilogramy – organizm karmiącej matki spala wtedy od 400 do 600 kalorii więcej niż zwykle, wytwarzając mleko.

Wniosek

Uświadom sobie: bycie w ciąży oznacza rozwój nowego życia. Wymaga to dodatkowej przestrzeni i uwagi. Aby ten proces był jak najbardziej optymalny, przyrost masy ciała powinien także następować w sposób jak najbardziej naturalny.