Alergia na mleko krowie czy nietolerancja laktozy u dzieci?

• Czym jest alergia na mleko krowie?
• Objawy alergii na mleko krowie
• Diagnoza alergii na mleko krowie
• Rokowanie w przypadku alergii na mleko krowie
• Czym jest nietolerancja laktozy?
• Objawy nietolerancji laktozy
• Diagnoza nietolerancji laktozy

Twoje dziecko często miewa bóle brzucha i biegunkę? Jako rodzice automatycznie szukacie przyczyny. Objawy te mogą być spowodowane nietolerancją laktozy lub, w rzadszych przypadkach, alergią na mleko krowie. Przeczytaj, co stoi za obiema przyczynami, jakie możliwości diagnozowania są dostępne i o czym należy pamiętać, jeśli chodzi o odżywianie.

Mleko krowie może powodować bóle brzucha i biegunkę. Czynnikiem wywołującym jest białko mleka krowiego, które może powodować reakcje alergiczne nawet u niemowląt. Jednak laktoza zawarta w mleku także może być odpowiedzialna za objawy.

Czym jest alergia na mleko krowie?

W przypadku alergii na mleko krowie (alergii na białko mleka) układ odpornościowy traktuje białko mleka zawarte w mleku krowim jako niebezpieczne ciało obce i reaguje na nie w nadmierny sposób. Uruchamia mechanizmy obronne, aby pozbyć się „intruza”. „Przedmiotem dyskusji jest to, czy nienarodzone dziecko może być uczulone na białko mleka krowiego już w łonie matki, czy też uczulenie następuje w okresie niemowlęcym. Z uwagi na fakt, że kwestia ta jest nadal całkowicie niejasna, nie ma odpowiednich zaleceń żywieniowych dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią” – mówi pediatra, dr Genn Kameda. Wręcz przeciwnie, eksperci doradzają kobietom, aby nie unikały mleka krowiego i produktów mlecznych, ponieważ są one ważnym źródłem wapnia, a tym samym są niezbędne chociażby dla kości i zębów. Co więcej, w ostatnich latach uznano, że unikanie alergenu, takiego jak białko mleka krowiego, w celu zapobiegania alergii u dziecka, nie ma sensu. 

Objawy alergii na mleko krowie

W rzadkich przypadkach białko mleka zawarte w mleku krowim może być przyczyną problemów nawet u dzieci karmionych piersią, ponieważ jego śladowe ilości przenikają z diety matki do jej mleka. Częstszym przypadkiem jest alergia na mleko krowie w reakcji na produkty je zawierające, takie jak mleko dla niemowląt lub żywność dla niemowląt. U dzieci z alergią na mleko krowie występuje wysypka skórna o różnym nasileniu oraz krwawa, wodnista biegunka.

Jak diagnozuje się alergię na mleko krowie?

Alergia na mleko krowie nie zawsze jest możliwa do wykrycia we krwi lub za pomocą  punktowego testu skórnego. Standardową procedurą w przypadku podejrzenia alergii na mleko krowie jest dieta eliminacyjna, która polega na unikaniu wszystkich produktów zawierających mleko krowie przez okres 1–4 tygodni. Jeśli nastąpi wyraźna poprawa, należy przeprowadzić doustną próbę prowokacji, podczas której dziecku podaje się mleko do picia. Procedura ta powinna być nadzorowana przez lekarza, ponieważ mogą wystąpić poważne reakcje.  

Jeśli u dziecka karmionego piersią wystąpi reakcja alergiczna, matka karmiąca powinna zupełnie wyeliminować mleko krowie i produkty je zawierające ze swojej diety na około dwa tygodnie. Jeśli objawy ustąpią w ciągu czterech dni, diagnozę uznaje się za potwierdzoną i zaleca się matce karmiącej piersią kontynuowanie diety bezmlecznej zwykle przez co najmniej sześć miesięcy. Jeśli matka karmiąca piersią zdecyduje się na odstawienie dziecka od piersi lub jeśli u dziecka wystąpi reakcja alergiczna na przemysłowe mleko dla niemowląt, może przejść na specjalne preparaty mlekozastępcze przepisane przez lekarza. Po podaniu specjalnego preparatu objawy powinny ustąpić w ciągu czterech dni.

Jeśli alergia na białko mleka utrzymuje się w wieku karmienia uzupełniającego, dzieciom należy podawać wyłącznie pokarm w postaci kaszki bez mleka przez sześć miesięcy, a przez okres do dwunastu miesięcy należy im podawać pokarmy bez mleka krowiego. Następnie można podjąć próbę ponownego wprowadzenia mleka krowiego. W zależności od przypadku może to być poprzedzone próbą prowokacji, która powinna być nadzorowana przez lekarza.

Jakie są rokowania w przypadku alergii na mleko krowie?

Większość dzieci toleruje alergen mleka krowiego, jeśli został on wyeliminowany na sześć miesięcy i o ile mają co najmniej dziewięć miesięcy. Tolerancja białka mleka krowiego wzrasta wraz z dojrzewaniem organizmu dziecka. Rokowania są zatem bardzo dobre: u większości dzieci alergia na mleko krowie ustępuje najpóźniej w wieku od 2 do 3 lat.

Czym jest nietolerancja laktozy?

W przypadku nietolerancji laktozy (nietolerancji cukru mlecznego) enzym laktaza, który rozkłada cukier mleczny, nie jest normalnie wytwarzany przez organizm. Cukier mleczny pozostaje wówczas częściowo niestrawiony, przedostaje się do jelita grubego i powoduje dolegliwości. Przy nietolerancji laktozy zwykle nie trzeba całkowicie unikać mleka krowiego i produktów je zawierających. Ważne jest ustalenie, jakie ilości laktozy dziecko może tolerować bez wystąpienia objawów.

Nietolerancja laktozy zwykle występuje u dzieci w wieku od 3 do 10 lat, ale może też rozwinąć się w wieku dorosłym i zwykle utrzymuje się przez całe życie. Bardzo rzadko występuje nietolerancja laktozy polegająca na braku produkcji laktazy od urodzenia (z powodu wady genetycznej), przez co mleko nie jest w ogóle tolerowane. Ponadto u niemowląt występuje przejściowa nietolerancja laktozy. Pojawia się ona, gdy błona śluzowa jelita cienkiego jest uszkodzona, np. przez infekcję przewodu pokarmowego, lub, jak w przypadku wielu wcześniaków, nie jest jeszcze w pełni rozwinięta. W momencie, gdy błona śluzowa zregeneruje się lub rozwinie, laktoza znów będzie trawiona.

Objawy nietolerancji laktozy

Dzieci z nietolerancją laktozy odczuwają zwykle wzdęcia, bóle brzucha i mają biegunkę. Natomiast w przypadku nietolerancji laktozy nie występują wysypki skórne ani krwawe stolce.
Dzieci z niezwykle rzadką nietolerancją laktozy spowodowaną wadą genetyczną mają uporczywe biegunki i od samego początku wykazują trudności z rozwojem – niezależnie od tego, czy są karmione piersią, czy otrzymują przemysłowe mleko dla niemowląt. Dzieje się tak, ponieważ mleko matki również zawiera laktozę.

Jak diagnozuje się nietolerancję laktozy u dzieci?

Niedobór laktazy można zwykle zdiagnozować za pomocą testu oddechowego. Polega on na wykryciu wodoru w wydychanym powietrzu. „Jednak małe dzieci nie są jeszcze w stanie wykonać testu oddechowego” – mówi dr Kameda. Z reguły przeprowadza się wtedy próbę diety eliminacyjnej – dziecku nie podaje się przez kilka dni produktów zawierających laktozę, a następnie obserwuje się jego reakcję po ponownym spożyciu produktów mlecznych.