Budowanie więzi z dzieckiem

Silna relacja rodzic–dziecko jest jednym z najważniejszych fundamentów szczęśliwego dzieciństwa. Poprzez „bonding” – wczesne budowanie więzi – rodzice nawiązują emocjonalną więź ze swoim dzieckiem i w ten sposób tworzą najlepsze warunki dla trwałej więzi miłości. Jednak początek życia nie zawsze przebiega zgodnie z planem. Niektóre matki mogą początkowo nie czuć zbyt wiele do swoich dzieci. Przykładowo po przedwczesnym porodzie lub cesarskim cięciu nie zawsze od razu udaje się nawiązać bliską więź.
Jak wygląda „bonding” – tutaj dowiesz się wszystkiego, co musisz wiedzieć o kontakcie skóra do skóry po porodzie, wspólnych chwilach przytulania i nie tylko.

Czym jest „bonding”?

„Bonding” oznacza silne poczucie wspólnoty i więź, która rozwija się między rodzicami a ich dzieckiem. Pierwsze kilka godzin po porodzie to idealny czas na nawiązanie pierwszych więzi między rodzicami a dzieckiem: noworodek leży na piersi matki, a mama i dziecko wyczuwają swój zapach. Dziecko szuka piersi matki – zwykle instynktownie – i zaczyna ssać po raz pierwszy. Matka wydziela przy tym oksytocynę, która również ma pozytywny wpływ na relacje między nią a dzieckiem.

Gdy matka odpoczywa po pierwszym karmieniu piersią lub gdy lekarz bada ją po porodzie, dziecko leży na nagiej klatce piersiowej ojca. W ten sposób ojciec również może od samego początku budować bliską więź z dzieckiem. Specjalnie dla ojców zebraliśmy kilka wskazówek, w jaki sposób mogą oni pielęgnować intensywną więź ojciec–dziecko.

Wskazówka: udogodnienia przyjazne dzieciom

Istnieją szpitale, które kładą szczególny nacisk na jak największą bliskość między rodzicami i dzieckiem oraz ich pierwsze spotkanie. Priorytetem jest tam również wsparcie w karmieniu piersią. Dobrym wyznacznikiem w poszukiwaniu takich szpitali jest znak jakości Szpital Przyjazny Dziecku. Aby otrzymać certyfikat, szpital musi spełniać surowe kryteria, które podlegają regularnym kontrolom.

Dlaczego budowanie więzi jest tak ważne?

„Więź aktywuje system przywiązania rodziców” – mówi dr Karl Heinz Brisch. Specjalista z Monachium zajmujący się psychiatrią dziecięcą i młodzieżową oraz psychoterapią jest ekspertem w zakresie rozwoju bezpiecznej więzi między rodzicami i dziećmi. „Więź sprawia na przykład, że rodzice wstają z łóżka w środku nocy, żeby zająć się płaczącym dzieckiem” – mówi Brisch. Z drugiej strony, więź wzmacnia podstawowe zaufanie dziecka. „Poprzez szybkie i niezawodne zaspokajanie potrzeb dziecka w zakresie ciepła, pożywienia, kontaktu fizycznego i ochrony, czyli zapewnienie mu przetrwania, rodzice budują system przywiązania u dziecka” – wyjaśnia ekspert.

Więź jest podstawą do tego, aby dziecko mogło później tworzyć zdrowe relacje z innymi ludźmi. „Baby bonding” ma zatem wiele istotnych zalet dla dziecka i rodziców:

Ciepło i bliskość

Noworodki potrzebują ciepła i bliskości. Dzięki intensywnemu kontaktowi skóra do skóry dziecko czuje się bezpiecznie. Budowanie więzi wpływa zatem znacząco na dobre samopoczucie, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia, i zaspokaja naturalne potrzeby maluchów. Bliski kontakt skóra do skóry ma również pozytywny wpływ na zdrowie niemowląt. Budowanie więzi może pomóc w zapobieganiu powszechnym dolegliwościom, takim jak kolka, problemy z oddychaniem, zaburzenia snu i trudności z karmieniem piersią.

Wspaniałe doświadczenie

Rodzice często uważają, że budowanie więzi z dzieckiem jest wspaniałym doświadczeniem. Podczas przytulania mama może się zrelaksować, a hormony szczęścia pomagają zapomnieć o stresie i napięciach związanych z porodem. Poprzez bezpośredni kontakt ze skórą oksytocyna (hormon) stymuluje przepływ mleka, co ułatwia karmienie piersią. Dla świeżo upieczonego taty budowanie więzi stanowi pierwszą okazję do bycia blisko dziecka i rozwijania głębokich ojcowskich uczuć.

Budowanie więzi z dzieckiem: instrukcje i wskazówki

Istnieją różne sposoby na zintensyfikowanie więzi z dzieckiem. Czy to w szpitalu, w domu, w nocy czy w ciągu dnia – udzielamy wskazówek i informacji.

Budowanie więzi z dzieckiem w codziennym życiu rodzinnym

Więzi nie powstają tylko na sali porodowej – więź między rodzicami a dzieckiem rozwija się stopniowo na przestrzeni tygodni i miesięcy. Przedstawiamy kilka wskazówek, które przydadzą się podczas wspólnego poznawania się i przytulania.

Noszenie dziecka w chuście lub nosidełku pozwala na bliskość fizyczną i bezpośredni kontakt wzrokowy. Ponadto masz wolne ręce, aby na przykład jeść lub opiekować się rodzeństwem noworodka.
Podczas „kangurowania” czynnik przytulania jest szczególnie wysoki. W tym celu doskonale sprawdzi się specjalny top do kangurowania, który potęguje uczucie otulenia, podobne do uczucia w brzuchu mamy.
Karmienie piersią jest z pewnością jednym z najbardziej intymnych momentów między matką a dzieckiem. Dlatego postaraj się w pełni skupić na swoim dziecku i ciesz się tym intymnym czasem.
Wspólna kąpiel z dzieckiem jest sposobem zalecanym przez położne na wzmocnienie więzi po porodzie. Ze względów bezpieczeństwa zawsze poproś o pomoc drugą osobę i upewnij się, że temperatura wody jest odpowiednia (37 stopni Celsjusza).

Masaże niemowląt pomagają budować więź pełną miłości. Masaż niemowlęcia i tulenie na nagiej górnej części ciała to świetny sposób na zacieśnienie więzi, zwłaszcza między dzieckiem a ojcem.

Jak zbudować silną więź rodzic–dziecko?

Uważność: komunikuj się ze swoim dzieckiem. Utrzymuj kontakt wzrokowy i objaśniaj mu świat słowami pełnymi miłości.
Miłość: tul swoje dziecko, głaszcz je – poprzez regularny kontakt ze skórą pokazuj mu, że jesteś blisko.
Bezpieczeństwo: pokaż dziecku, że jesteś przy nim, gdy Cię potrzebuje i że może na Tobie polegać. Odbywa się to automatycznie, na przykład gdy zmieniasz pieluchę lub reagujesz natychmiast i z wyczuciem na jego płacz.
Karmienie piersią: jeśli możesz, karm dziecko piersią. Mleko matki jest najlepsze dla dziecka, a ssanie piersi sprzyja budowaniu więzi między matką a dzieckiem.
Swoboda: pozwól dziecku odkrywać i próbować różnych rzeczy – oczywiście zawsze pod Twoim nadzorem.

Budowanie więzi po przedwczesnym porodzie lub cesarskim cięciu

Nawiązywanie więzi bezpośrednio po porodzie – tak wygląda sytuacja idealna. Jednak nie wszyscy rodzice są w stanie nawiązać bliski kontakt z dzieckiem tuż po porodzie. Niekiedy budowanie więzi z dzieckiem jest po prostu niemożliwe: może się tak zdarzyć na przykład w przypadku cesarskiego cięcia lub gdy dziecko po przedwczesnym porodzie musi od razu trafić na oddział neonatologiczny. Problemy psychologiczne matki, takie jak depresja poporodowa, również utrudniają budowanie więzi. Matki często obwiniają się wówczas i martwią. Nie ma jednak powodu do obaw: nie ma to wpływu na długoterminową więź rodzic–dziecko.

Wskazówka
Nie ma określonego czasu na budowanie więzi. Szczególna więź między rodzicami a dzieckiem rozwija się w dłuższej perspektywie. Dlatego lepiej później niż wcale: jeśli budujesz więź z dzieckiem i nie możesz się zaangażować, można spodziewać się negatywnych skutków tego procesu, ale i temu można zaradzić.

Budowanie więzi wymaga czasu

Niektórzy rodzice czują bliską więź ze swoim dzieckiem już podczas ciąży lub bezpośrednio po porodzie. Jest też jednak całkowicie normalne, że uczucie to nie pojawia się od razu. Niektóre matki potrzebują trochę czasu, aby przyzwyczaić się do nowej roli i nowego członka rodziny.

Ważne, aby rodzice poświęcili odpowiednio dużo czasu po narodzinach na poznanie i zapoznanie się z nowym członkiem rodziny. Każdego dnia bowiem, gdy opiekujesz się swoim dzieckiem, komunikujesz się z nim i wchodzisz w interakcje. Wzmacnia się niewidzialna więź zwana przywiązaniem. O tym, co jeszcze jest ważne po porodzie, dowiesz się w naszym artykule.

Kojący kontakt skóra do skóry pomimo cesarskiego cięcia

Podczas bezpośredniego kontaktu skóra do skóry matka i dziecko mogą cieszyć się bliskością pomimo cesarskiego cięcia. Ma to wiele zalet: „Dziecko ma odpowiedni poziom cukru we krwi, lepiej reguluje temperaturę ciała i rozwija dobre nawyki karmienia piersią, ponieważ może od razu ssać pierś” – mówi Tatjana Nicin, kierowniczka oddziału pielęgniarstwa na oddziale położniczym szpitala w Hanau.

Dr Babett Ramsauer, dyrektorka medyczna sali porodowej w szpitalu Vivantes Neukölln, również jest zwolennikiem bezpośredniego kontaktu skóra do skóry. „Oczywiście musimy zmienić i dostosować procedury podczas znieczulania i operacji. Ale możemy bezproblemowo monitorować oddech dziecka i ciśnienie krwi matki, nawet gdy dziecko leży na klatce piersiowej matki”.

Budowanie więzi w kojącej kąpieli

Matka i dziecko mogą również nadrobić spóźniony pierwszy kontakt skóra do skóry w kąpieli. Dr Regina Rasenack, konsultantka na oddziale położniczym Uniwersyteckiego Centrum Medycznego we Fryburgu Bryzgowijskim, wyjaśnia, jak to działa: „Do takiej kąpieli potrzebny jest czas, spokój i przyjemna atmosfera. Dziecko jest kąpane w ciepłej wodzie. Następnie kładzie się je mokre i nagie na nagiej klatce piersiowej matki i okrywa. Pozostaje tam tak długo, jak mama i dziecko sobie tego życzą”. Tę wyjątkową procedurę budowania więzi z dzieckiem można powtarzać tak często, jak się chce – nawet w domu i nawet kilka tygodni po porodzie.

Pomoc przy niepokoju i problemach psychologicznych

Do nawiązania więzi z niemowlęciem konieczne jest, aby dziecko, mama i tata czuli się komfortowo. Tylko w ten sposób można nawiązać więź emocjonalna wykraczająca poza kontakt skórny. „Jeśli rodzice są bardzo niespokojni i niepewni siebie z powodu własnych doświadczeń z dzieciństwa lub traumatycznych przeżyć porodowych, może być to problematyczne” – wyjaśnia specjalista z Monachium, dr Brisch. W niektórych okolicznościach nawiązanie bezpiecznej więzi może się nie udać.

Jeśli dziecko wydaje się obce, jeśli czujesz odtrącenie lub lęk, skontaktuj się z lekarzem lub grupą wsparcia. „Także jeśli trzy miesiące po porodzie nadal dręczą Cię koszmary, zaburzenia snu lub odczuwasz uporczywy smutek, powinnaś poszukać profesjonalnej pomocy” – radzi Karl Heinz Brisch. „Tylko wtedy, gdy wszystko będzie dobrze, będziesz czuła się bezpiecznie i pewnie, Twoje dziecko również będzie czuło się dobrze”.

Budowanie więzi w przypadku depresji poporodowej

Po urodzeniu pierwszej córki w 2003 roku Sabrina Schwarz cierpiała na ciężką depresję poporodową. „Bezpośrednio po porodzie pojawiło się u mnie silne uczucie niepokoju. Pomimo budowania więzi i karmienia piersią nie mogłam nawiązać relacji z dzieckiem – strach był po prostu silniejszy”. Sabrina Schwarz podzieliła się tym z lekarzem i wzięła udział w grupie wsparcia. „To było jak wybawienie”, mówi 45-latka, spoglądając wstecz. „Mogłam porozmawiać z kobietami, które czuły dokładnie to samo co ja”.

„Tę chorobę można leczyć i jest całkowicie uleczalna” – mówi Sabine Surholt. Jej zdaniem kobiety cierpiące na depresję poporodową potrzebują intensywnego wsparcia i profesjonalnej pomocy. Dla Sabriny Schwarz to wsparcie było błogosławieństwem. „Kiedy mała zaczęła raczkować w wieku około ośmiu miesięcy, stopniowo byłam w stanie coś z nią zacząć. Dziś mamy dobre relacje” – mówi z radością matka dwóch córek.